Zeker zeker. Ik ben dol op films. Documentaires, maar zeker ook speelfilms. Maar ik maak en lees zelf geen fictie meer. Ik vind de werkelijkheid interessanter dan de fantasie van een schrijver, ook dan de mijne. Ik kijk speelfilms als (al dan niet ontroerend of ontregelend) entertainment. Ik zie ze niet als echt. Dat zijn ze ook niet. Ze zijn een constructie. Gemaakt volgens een formule. En daar heeft dit mee te maken.
Ik - als verhalenverteller - plaats een kanttekening bij het wat hier wordt geprobeerd te doen. Namelijk de stappen van de ‘De reis van de held’ toepassen in je eigen leven, terwijl dat bezig is. Natuurlijk: een verhaal of een film kan je inspireren. Dat is mooi. Daar zijn ze voor. Maar pas op, neem ze niet letterlijk.*
Het leven voltrekt zich, in tegenstelling tot een verhaal, niet volgens een formule.
Je kunt een serie gebeurtenissen in je leven achteraf navertellen als een verhaal. Duiden. Dat doe ik. Daar leef ik van. Daarbij zou je ze kunnen laten passen in een mal of formule, zoals de dramatische structuur van een Hollywood film. Of zoals Khalid zegt: learning, earning, burning, returning. Of iets anders. Maar er zijn altijd regels, zoals begin, midden, eind. En tot slot: een moraal. En hoe je eigen regels ook zijn, je moet consequent zijn. Anders stort je verhaal in elkaar.
Je kunt een serie gebeurtenissen verzinnen. Van A tot Z. En laten passen in bijvoorbeeld de scenario-lessen van Hollywood. In een formule. Dat is wat scenarioschrijvers doen. En wat filmhelden oplevert. Ik noem een Superman of ‘The Dude’. En ook daar moet je consequent zijn. Ja Superman kan echt vliegen. The Dude niet echt. Alleen in een soort droom. Wel een hele leuke.
Maar je kunt niet het vervolg op iets dat daadwerkelijk op dat moment in je leven gebeurt voorspellen aan de hand van een bestaand verhaal. En al helemaal niet met de epos-vorm ‘De reis van de held’ in gedachten. Er is voor echte mensen in echte levens geen enkele garantie op een Hollywood einde. Het leven heeft geen regels en is niet consequent.
We leven niet allemaal ‘nog lang en gelukkig’. De goeden winnen in het echt niet altijd. Was dat maar zo.
Juist daarom hebben we films** en verhalen.
Delen van je leven kun je dus achteraf misschien wel zien als een verhaal. Waar je een formule op toe kunt passen. Dat is wat ik in het begin noem. Maar... wat ik in het begin niet noem (ik ben dan ook verteller) is dat je dan wat niet in je verhaal past… weg laat.
En weg is weg.
De kijker of luisteraar weet niet wat weggelaten is. In waargebeurde verhalen. Over mijn verhalen zeg ik altijd: Alle feiten zijn te checken. Klopt ook. Al mijn fouten, miskleunen en frustraties ook. Alleen zitten die er niet allemaal in. Dat wil ik het publiek niet aandoen. Kan ook niet. Dat zou saai zijn. Maar die ben ik in het echt wel degelijk allemaal tegengekomen. En sommige mensen overleven die in het echt niet. En die hebben geen verhaal aan het eind. Die hoor je dus niet.
* Nee, ook de heilige boeken niet.
** Het liedje 'Net als in de film' heb ik met Toontje Lager vaak gespeeld.